Переводы из поэзии Чеслава Милоша

 

 

 

Оглавление:

 

1. Бедный христианин смотрит на гетто

2. Юность

3. Череп

4. Обряд

5. Ода птице

6. Рецепт

7. Встреча

8. Счастье

9. Вальс

10. Тем коридором

 

 

1. Бедный христианин смотрит на гетто

Пчёлы осваивают красную печень,
Муравьи осваивают чёрную кость,
Начинается разрыванье, топтание шёлка,
Начинается толченье стекла, дерева, меди, никеля,
/серебра, гипсовой
Пены, жести, струн, листьев, труб, шаров, кристаллов –
Пых! Фосфорное пламя с жёлтых стен
Глотает волосы людей и зверей.

Пчёлы осваивают соты лёгких,
Муравьи осваивают белую кость,
Рвётся бумага, каучук, полотно, кожа, лён,
Волокна, целлюлоза, проволока, волос, ткань, ужа чешуйки,
Гибнет в огне стена, крыша, и жар терзает фундамент.
Есть лишь исхоженная, песчаная, с деревом
/без листьев
Земля.

Буря туннель, неспешно вгрызается стражник-крот
С закреплённой на лбу небольшой красной лампой.
Касаясь тел погребённых, считает, копает дальше,
Отличает человеческий пепел по висящему радугой пару,
Пепел каждого человека по иному радуги цвету.
Пчёлы осваивают кровавый след,
Муравьи осваивают место от моего тела.

Я боюсь, так боюсь я стражника-крота.
Веки его обвисают, как у патриарха,
Что немало сиживал при свечах,
За великою книгой рода людского.

Что скажу ему я, новозаветный еврей,
Уж две тысячи лет как ждущий второго пришествия?
Его взгляд упадёт на моё раздробленное тело,
И сочтёт он меня меж пособников смерти:
Необрезанных.

Варшава, 1944


BIEDNY CHRZEŚCIJANIN PATRZY NA GETTO

Pszczoły obudowują czerwoną wątrobę,
Mrówki obudowują czarną kość,
Rozpoczyna się rozdzieranie, deptanie jedwabi,
Rozpoczyna się tłuczenie szkła, drzewa, miedzi, niklu,

/ srebra, pian
Gipsowych, blach, strun, trąbek, liści, kul, kryształów -
Pyk! Fosforyczny ogień z żółtych ścian
Pochłania ludzkie i zwierzęce włosie.

Pszczoły obudowują plaster płuc,
Mrówki obudowują białą kość,
Rozdzierany jest papier, kauczuk, płótno, skóra, len,
Włókna, materie, celuloza, włos, wężowa łuska, druty,
Wali się w ogniu dach, ściana i żar ogarnia fundament.
Jest już tylko piaszczysta, zdeptana, z jednym drzewem
/ bez liści
Ziemia.

Powoli, drążąc tunel, posuwa się strażnik-kret
Z małą czerwoną latarką przypiętą na czole.
Dotyka ciał pogrzebanych, liczy, przedziera się dalej,
Rozróżnia ludzki popiół po tęczującym oparze,
Popiół każdego człowieka po innej barwie tęczy.
Pszczoły obudowują czerwony ślad,
Mrówki obudowują miejsce po moim ciele.

Boję się, tak się boję strażnika-kreta.
Jego powieka obrzmiała jak u patriarchy,
Który siadywał dużo w blasku świec
Czytając wielką księgę gatunku.

Cóż powiem mu, ja, Żyd Nowego Testamentu,
Czekający od dwóch tysięcy lat na powrót Jezusa?
Moje rozbite ciało wyda mnie jego spojrzeniu
I policzy mnie między pomocników śmierci:
Nieobrzezanych.

Warszawa, 1944


2. Юность

Твоя несчастная глупая юность.
Твой переезд из провинции в город.
Запотевшие стёкла трамваев, суетливая бедность в толпе.
Испуг, когда входишь в заведение, слишком для тебя дорогое.
Но всё так дорого. Всё так высоко.
Здешним заметны твои дурные манеры
И немодный костюм, и неуклюжесть.
Не нашлось никого, кто к тебе подошёл и сказал бы:
– Ты красивый парень,
Ты силён и здоров,
Твои беды – просто иллюзия.
Ты б не завидовал тенору в пальто из верблюжьей шерсти,
Зная, как он боится, и то, как погибнет.
Красавица Рыжая, из-за которой страдаешь,
Вспыхнет изломанной марионеткой,
Что-то беззвучно крича ртом арлекина.
Фасоны шляп, крой платьев, лица в зеркале 
Ты будешь помнить смутно, как нечто очень давнее,
А может, обрывок сна.
Дом, в который заходишь ты с дрожью,
Слепнешь от роскоши апартаментов,
Смотри – вот их обломки убирает кран.
Ну а ты будешь иметь, владеть, обеспечивать,
Наконец-то сможешь беспричинно гордиться.
Сбудутся твои желанья, тогда обернёшься
Ко времени, тканному из дыма и мглы.
К переливчатой материи однодневных житий,
Что волной вздымается и опадает, как вечное море.
Читанные тобой книги станут вдруг бесполезны.
Хотел найти ответы, жил, не зная ответов.
Ты пойдёшь по проспектам столиц лучезарного юга,
Возвращаясь к своим началам, не налюбуешься
Белым садом, когда ночью лёг первый снег.

Беркли, 1990


MŁODOŚĆ

Twoja nieszczęśliwa i głupia młodość.
Twoje przybycie z prowincji do miasta.
Zapotniałe szyby tramwajów, ruchliwa nędza w tłumie.
Przerażenie kiedy wszedłeś do lokalu, który dla ciebie za drogi.
Ale wszystko za drogie. Za wysokie.
Ci tutaj muszą spostrzec twoje nieobycie
I niemodne ubranie i niezgrabność.
Nie było nikogo, kto by przy tobie stanął i powiedział:
- Jesteś ładnym chłopcem,
Jesteś silny i zdrów,
Twoje nieszczęścia są urojone.
Nie zazdrościłbyś tenorowi w palcie z wielbłądziej wełny,
Gdybyś znał jego strach i wiedział, jak zginie.
Ruda, z powodu której przeżywasz męki,
Tak wydaje ci się piękna, jest lalką w ogniu,
Nie rozumiesz, co krzyczy ustami pajaca.
Kształt kapeluszy, krój Bukiem, twarze w lustrach
Będziesz pamiętać niejasno, jak coś co było dawno
Albo zostaje ze snu.
Dom, do którego zbliżasz się z drżeniem,
Apartament, który ciebie olśniewa,
Patrz, na tym miejscu dźwigi uprzątają gruz.
Ty z kolei będziesz mieć, posiadać, zabezpieczać,
Mogąc wreszcie być dumny, kiedy nie ma z czego.
Spełnią się twoje życzenia, obrócisz się wtedy
Ku czasowi utkanemu z dymu i mgły.
Ku mieniącej się tkaninie jednodniowych żywotów,
Która faluje, wznosi się i opada jak niezmienne morze.
Książki, które czytałeś, nie będą więcej potrzebne,
Szukałeś odpowiedzi, żyłeś bez odpowiedzi.
Będziesz iść ulicami jarzących się stolic południa
Przywrócony twoim początkom, widząc w zachwyceniu
Biel ogrodu, kiedy w nocy spadł pierwszy śnieg.

Berkeley, 1990


3. Череп

Пред Марией Магдалиной во мгле белеет
Череп, свеча уж гаснет. Из её любимых
Кто эта кость сухая, даже не гадает.
Так и сидит, столетиями размышляя.
Песок уснул в клепсидре, ведь пришлось ей видеть
И чувствовать плечом Его руки касанье,
Когда на заре она крикнула: «Раввуни́!»
Я – этот череп, сны его я собираю,
Порывистый, влюблённый, в муках от сомнений,
У тёмного окна, в саду, не зная для меня ли
И только для меня секрет её восторгов.
Упоения, клятвы. Она их не помнит.
И только то мгновенье длится бесконечно,
Когда почти уже была с той стороны.


CZASZKA

Przed Marią Magdaleną bieleje w półmroku
Czaszka, świeca dogasa. Który z jej kochanków
Jest tą wyschniętą kością, nie próbuje zgadnąć.
Zostaje tak, rozmyśla wiek jeden i drugi.
Piasek usnął w klepsydrze, ponieważ widziała
I czuła na ramieniu dotyk Jego ręki,
Wtedy kiedy o świcie krzyknęła: „Rabboni!”
A ja zbieram sny czaszki, bo to ja nią jestem,
Gwałtowny, rozkochany, cierpiący w ogrodach
Pod ciemnym oknem, niepewny, czy dla mnie
I dla nikogo więcej sekret jej rozkoszy.
Upojenia, przysięgi. Mało ich pamięta.
I tylko tamta chwila trwa, nie odwołana,
Kiedy prawie że była już po tamtej stronie.


4. Обряд

Ну, вот так, Береника. Теперь не столько покоя,
Как снисхожденья для себя и прочих.
От людей не добьёшься
Качеств, которые им не присущи:
Гармония в сужденьях, взгляды без
Противоречий, согласье
Между поступками и верою, надёжность.
Казалось, они так прозрачны, что видно насквозь их,
А там темень, бурлящие силы.
Я думаю теперь о Ежи, Атанази, Касе,
О которых никто не расскажет до самого судного дня.
Какие там осложненья! Линия жизни
Расходится, бурлящие силы.
Но в памяти людей она едина.
За сказанное однажды они в ответе,
Хоть не признали этих слов бы.
И даже когда свидетельствовать хотели,
Не получилось. Кто даст им на истину право?
Так что мы преклоняем в церкви колени
Средь колонн с позолоченным акантом
И ангелочков, трубящих в тонкие трубы
Весть, которой мы не в силах понять.
Вниманье наше кратко, скажет Береника.
Мыслью вернусь, вопреки литургии,
К постели, зеркалу, звонкам и кухне,
Оставив град Ерусалим за двадцать
Веков до нас, а с ним и крест кровавый.
Но летим мы всё же, хоть и нагрузились
Запахом соусов, криками с узких улиц,
Картиной свежих туш в мясных магазинах,
Алтарь внизу оставив, церковь, город,
Огибая непоседу-землю.
И наши ближние, вот эти, Береника,
На той скамейке рядом, их сознанье,
Моё сознанье. Вот секрет того, как
Нежно почти моё «я» превращается в «мы».
Моё сознанье. Тайна, как почти что
Нежно из «я» моего получается «мы».
«Вы соль земли, вы мира свет», – сказал Он
И призывал к своей хвале нас, покоритель
Законов света, никому не подчинённых.
Да, призывал Он, – скажет Береника.
Ну а те, кто в сомненье? Достойны ли веры
Те, что слов не находят, любя его имя?
А может, сделаем себе кумиром камень,
Обыкновенный камень, в чистом поле Сущий,
И сотворим молитвы, не открывая рта?


OBRZĘD

Ależ tak, Bereniko. Nie tyle więcej spokoju,
Co pobłażania dla siebie i innych.
Nie wymagać od ludzi
Zalet, dla których nie są stworzeni:
Harmonii rozumowań, wierzeń ze sobą
Niesprzecznych, zgody
Pomiędzy uczynkami i wiarą, pewności.
Zdawałoby się przezroczyści, że widać na wylot,
A tam ciemne, kłębiące się moce.
Myślę teraz o Jerzym, Atanazym, Kasi,
O których nikt nie opowie aż do sądnego dnia.
Jakież tam komplikacje! Linia losu
Rozdziela się, kłębiące się moce.
Ale zostaje jedna w ludzkiej pamięci.
Słowa raz wymówione są im przypisane,
Choć nie przyznaliby się do nich.
I kiedy nawet chcieli przekazać świadectwo,
Nie wynikało nic z tego, bo gdzie im do prawdy.
Tacy tedy klękamy w naszym kościele,
Pośród klumn zwieńczonych złotym akantem
I strojnych aniołów, których cienkie trąbki
Obwieszczają za dużą dla nas wieść.
Uwaga nasza krótka, mówi Berenika.
Moja myśl wraca, liturgi na przekór,
Do lustra, łóżka telefonu, kuchni,
Niezdolna unieść miasta Jeruzalem
Sprzed dwóch tysięcy lat, i krwi na krzyżu.
Jednak szybujemy, chociaż obciążeni
Zapachem sosów, krzykami z wąskich uliczek,
Widokiem połci mięsa w sklepach rzeźniczych,
Wzbijając się nad ołtarz, kościół, miasto,
Obiegając wirującą ziemię.
I oni, nasi bliźni, oni, Bereniko,
W tej samej ławce obok, ich świadomość,
Moja świadomość. Oto tajemnica
Niemal miłosnej przemiany mojego ,,ja” w ,,my”.
,,Jesteście solą ziemi, jesteście światłem ziemi” -
Powiedział i przyzywał nas do swojej chwały,
Zwycięzca niepoddanych nikomu praw światła.
Wiem, że przyzywał-mówi Berenika.
Ale co z wątpiącymi? Czy dają świadectwo,
Kiedy milczą z miłości do Jego imienia?
A może my zaczniemy adorować kamień,
Zwyczajny polny kamień, samo jego Bycie,
I odprawimy modły, nie otwierając ust?


5. Ода птице

О мудрёный.
О неразумный.
Оперенные руки за спину прячешь.
Стоя на лапах из серой шагрени,
На кибернетических перчатках,
Что схватят всё, чего коснутся.
О несуразный.
О больший, чем
Ландыша бездна и глаз уховёртки в травах,
Рыжий от круженья зелёно-фиолетовых солнц,
Чем в галереях ночь со светлячками
И галактика в их тельцах,
Которая других не хуже.
Выше воли, без воли
Качаешься на ветвях, воздушные снизу озёра,
Где затоплены дворцы, где башни листьев,
Уступ для приземлений средь тенистой лиры.
Зовут, ты подаёшься, и течёт мгновенье,
В нём стопы слабеет хватка, рука потянулась.
Там, где ты был, только трепет, по грани кристалла
С собой уносишь тёплого биенье сердца.
О ни на что не похожий, равнодушный
К звуку пта, птерон, фглс, брд.
Вне названий, не назван,
Мчишь безупречно в янтарной громаде.
Чтоб познал я в свисте крыльев, чем отторгнут
От тех вещей, что я каждый день именую,
От фигуры моей вертикальной,
Хоть она и тянется к зениту.
Но всегда со мною клюв твой приоткрытый.
Там внутри так много плоти и томленья,
Что мурашки по спине от дрожи
Твоего и родства, и экстаза.
Жду тогда под вечер я в прихожей,
Вижу губы возле львов из бронзы,
Наготы руки коснусь, и пахнет
Родником и колокольным звоном.

Монжерон, 1959

ODA DO PTAKA

O złożony.
O nieświadomy.
Trzymający za sobą dłonie pierzaste.
Wsparty na skokach z szarego jaszczura,
Na cybernetycznych rękawicach
Które imają czego dotkną.
O niewspółmierny.
O większy niż
Przepaść konwalii, oko szczypawki w trawie
Rude od obrotu zielono-fioletowych słońc,
Niż noc w galeriach z dwojgiem świateł mrówki
I galaktyka w jej ciele
Zaiste, równa każdej innej.
Poza wolą, bez woli
Kołyszesz się na gałęzi nad jeziorami powietrza,
Gdzie pałace zatopione, wieże liści,
Tarasy do lądowań między lirą cienia
Pochylasz się wezwany, i rozważam chwilę
Kiedy stopa zwalnia uchwyt, wyciąga się ramię.
Chwieje się miejsce, gdzie byłeś, ty w linie kryształu
Unosisz swoje ciepłe i bijące serce.
O niczemu niepodobny, obojętny
Na dźwięk pta, pteron, fvgls, brd.
Poza nazwą, bez nazwy,
Ruch nienaganny w ogromnym bursztynie.
Abym pojął w biciu skrzydeł co mnie dzieli
Od rzeczy którym co dzień nadaję imiona
I od mojej postaci pionowej
Choć przedłuża siebie do zenitu.
Ale dziób twój półotwarty zawsze ze mną.
Jego wnętrze tak cielesne i miłosne,
Że na karku włos mi jeży drżenie
Pokrewieństwa i twojej ekstazy.
Wtedy czekam w sieni po południu,
Widzę usta koło lwów mosiężnych
I dotykam obnażonej ręki
Pod zapachem krynicy i dzwonów.

Montgeron, 1959


6. Рецепт

Только не признанья.
Жизнь моя так меня достала, что мне стало бы легче, расскажи я о ней.
И поняли бы меня Несчастливцы, а сколько их!
Что по улицам городов бродят, полоумные или пьяные,
Больные проказой памяти и виной бытия.
Так что же меня держит?
Стыд, что мои огорченья не так уж живописны? Или упрямство?
Столь модны стенанья, несчастливое детство, травма и так далее.
Даже если б дозрел я до жалобы Иова, лучше умолкнуть,
Восславить неизменный порядок вещей.
Нет, что-то другое не даёт мне сказать.
Страдальцам к лицу правдивые речи. Где там.
Столько фарса, личин, да к себе, любимому, жалость!
Фальшь чувств угадывается по фальши фразы.
Я слишком стиль ценю, чтоб рисковать.


PRZEPIS

Tylko nie wyznania.
Własne życie tak mnie dojadło,że znalazłbym ulgę opowiadając o nim.
I zrozumieliby mnie Nieszczęśnicy, a ilu ich!
Którzy na ulicach miast chwieją się, półprzytomni czy pijani,
Chorzy na trąd pamięci i winę istnienia.
Więc co mnie powstrzymuje?
Wstyd,że moje zmartwienia nie są dość malownicze?Albo przekora?
Zbyt modne są jęki, nieszczęśliwe dzieciństwo, uraz i tak dalej.
Nawet gdybym dojrzewał do skargi hiobowej,lepiej zamilczeć,
Pochwalać niezmienny porządek rzeczy.
Nie , to co innego nie pozwala mi mówić.
Kto cierpi, powinien być prawdomówny.Gdzież tam,
Ile przebrań,ile komedii,litości nad sobą!
Fałsz uczuć odgaduje się po fałszu frazy.
Zanadto cenię styl, żeby ryzykować.


7. Встреча

Скакали мы под утро в перемёрзшем поле,
Рассвет крылом багровым ночь сметал.
И вдруг вприпрыжку заяц перед нами,
И кто-то вслед ему рукой махнул.
Прошли уж годы. Нет в живых сегодня
Ни зайца, ни того, кто показал его нам.
Любовь моя, где и куда уходят
И взмах руки, и след, и снега хруст –
Вопрос не от тоски, а от раздумий.

Вильно, 1936

SPOTKANIE

Jechaliśmy przed świtem po zamarzłych polach,
Czerwone skrzydło wstawało, jeszcze noc.
I zając przebiegł nagle tuż przed nami,
A jeden z nas pokazał go ręką.
To było dawno. Dzisiaj już nie żyją
Ni zając, ani ten co go wskazywał.
Miłości moja, gdzież są, dokąd idą
Błysk ręki, linia biegu, szelest grud –
Nie z żalu pytam, ale z zamyślenia.

Wilno, 1936


8. Счастье

Тепло от света! А в розовой бухте
Встал ельник мачт, но снасти спят ещё
В тумане утра. Там, где в воды моря
Ручей сочится, у мостков, звук флейты.
Дальше, в руинах, под старинной аркой
Чуть различимы фигурки идущих,
В красной косынке одна. Вот деревья,
Горы и крепость в рассветную пору.

Вашингтон, 1949

SZCZĘŚCIE

Jak ciepłe światło! z różowej zatoki
Choiny masztów, odpoczynek lin
We mgłach poranka. Tam, gdzie w wody morza
Sączy się strumień, przy mostku, dźwięk fletu.
Dalej, pod łukiem starożytnych ruin
Widać idace maleńkie postacie,
Jedna ma chustkę czerwoną. Są drzewa,
Baszty i góry o wczesnej godzinie.

Washington D.C., 1948


9. Вальс

Уж вальс потихоньку кружит зеркалами,
Подсвечник, вертясь, отправляется в зал.
Смотри: сто свечей закачались в тумане,
И в ста зеркалах отражается бал.

И пыль розовеет, как яблоня в цвете,
И искры летят от подсолнухов труб.
Раскинулись, будто кресты перед смертью,
Стекло, чернота, белизна плеч и рук.

И, встретившись пристальным взглядом, кружатся,
А шёлк о нагое украдкой шуршит…
И перья, и жемчуг в гудящем пространстве,
И шёпот, и зов, и вращенье, и ритм.

За новый, десятый! Куранты бьют полночь,
И время в клепсидрах сочится песком.
Но близок день гнева, и, меры наполнив,
Смерть станет у двери горящим кустом.

А где-то далёко поэт народится.
Но нет, не для них, хоть о них, его песнь.
Там млечным путём ночь на хаты ложится,
И псы будоражат деревню и лес.

Не здесь он, красавица, но, разрумянясь,
Не знаешь, что в вальсе ты кружишься с ним.
Продлится навеки в легенде твой танец,
Где боль, и сраженья, и грохот, и дым.

Из мрака истории вдруг появляясь,
Он на ухо шепчет тебе: посмотри.
И грусть на лице, и сама ты не знаешь,
То музыки плач иль рыданья твои.

Встань здесь, у окна, и открой занавеску,
Вот мир незнакомый лежит пред тобой.
Под жёлтой листвой нет для вальса там места,
И бьётся в стекло зимний ветер пургой.

Ледовые поля в огне зарницы
Ночь разорвут, чтобы тебе открыться,
Бежит толпа с неслышным смертным рёвом,
Который ты прочтёшь на их губах.

Лежащее до горизонта поле
Кипит резнёй, от крови снег краснеет,
Тела в покое каменном твердеют,
В рассветных дымных солнечных лучах.

Река наполовину льдом покрыта,
Вдоль берегов невольники рядами,
Над синью туч, над чёрными волнами
В багровом солнце взмах плети.

Там, в тех рядах, в молчаливой колонне,
Видишь, твой сын, на щеке его рана.
Кричи! Он с ухмылкой тупой обезьяны
Тащится, в рабстве счастливый.

Пойми, есть такая граница страданий,
Она безразличья улыбку рождает.
Пройдя эту грань, человек забывает,
За что и зачем ему драться.

И есть откровение в скотском покое,
Он смотрит на тучи, созвездья, рассветы
Другие пусть умерли, он-то бессмертный,
И медленно сам умирает.

Забудь обо всём, в этот зал возвращаясь,
Где вальс, и цветы, и огни, и успех.
Где свечи горят, в зеркалах отражаясь,
И взгляды, и губы, и радость, и смех.

Судьба не грозит тебе властной рукою,
И ты уже в зеркало смотришь смелей.
Бледнеет звезда перед ранней зарёю,
И бойко звенит колокольчик саней.

Варшава, 1942


WALC

Już lustra dźwięk walca powoli obraca
I świecznik kołując odpływa w głąb sal.
I patrz: sto świeczników we mgłach się zatacza,
Sto luster odbija snujący się bal.

I pyły różowe, jak płatki jabłoni,
I skry, słoneczniki chwiejących się trąb.
Rozpięte szeroko jak krzyże w agonii
Szkło ramion, czerń ramion, biel ramion i rąk.

I krążą w zmrużone swe oczy wpatrzeni,
A jedwab szeleści o nagość, ach cyt…
I pióra, i perły w huczącej przestrzeni,
I szepty, wołanie i zawrót, i rytm.

Rok dziewięćset dziesięć. Już biją zegary,
Lat cicho w klepsydrach przesącza się piach.
Aż przyjdzie czas gniewu, dopełnią się miary
I krzakiem ognistym śmierć stanie we drzwiach.

A gdzieś tam daleko poeta się rodzi.
Nie dla nich, nie dla nich napisze ich pieśń.
Do chat drogą mleczną noc letnia podchodzi
I psami w olszynach zanosi się wieś.

Choć nie ma go jeszcze i gdzieś kiedyś będzie,
Ty, piękna, nie wiedząć kołyszesz się z nim.
I będziesz tak tańczyć na zawsze w legendzie,
W ból wojen wplatana, w trzask bitew i dym.

To on wynurzony z odmętu historii,
Tak szepce ci w ucho i mówi: no patrz.
A czoło ma w smutku, w dalekich lat glorii
I nie wiesz, czy śpiewa tak walc, czy twój płacz.

Stań tutaj przy oknie i uchyl zasłony,
W olsnieniu, widzeniu, na obcy spójrz świat.
Walc pełza tu liśćmi złotymi stłumiony
I w szyby zamiecią zimowy dmie wiatr.

Lodowe pole w brzasku żółtej zorzy
W nagle rozdartej nocy się otworzy,
Tłumy biegnące wśród śmiertelnej wrzawy,
Której nie słyszysz, odgadujesz z ust.

Do granic nieba siegające pole
Wre morderstwami, krew śniegi rumieni,
Na ciała skrzepłe w spokoju kamieni
Dymiące słońce rzuca ranny kurz.

Jest rzeka na wpół lodami przykryta
I niewolnicze na brzegach pochody,
Nad siną chmurę, ponad czarne wody
W czerwonym słońcu, błysk bata.

Tam, w tym pochodzie, w milczącym szeregu,
Patrz, to twój syn. Policzek przecięty
Krwawi, on idzie, małpio uśmiechnięty,
Krzycz! W niewolnictwie szczęśliwy.

Rozumiesz. Jest taka cierpienia granica,
Za którą się uśmiech pogodny zaczyna,
I mija tak człowiek, i już zapomina,
O co miał walczyć i po co.

Jest takie olśnienie w bydlęcym spokoju,
Gdy patrzy na chmury i gwiazdy, i zorze,
Choć inni umarli, on umrzeć nie może
I wtedy powoli umiera.

Zapomnij. Nic nie ma prócz jasnej tej sali
I walca, i kwiatów, i świateł, i ech.
Świeczników sto w lustrach kołysząc się pali,
I oczy, i usta, i wrzawa, i śmiech.

Naprawdę po ciebie nie sięga dłoń żadna,
Przed lustrem na palcach unosząc się stań.
Na dworze jutrzenka i gwiazda poranna,
I dzwonią wesoło dzwoneczki u sań.

Warszawa, 1942


10. Тем коридором

Тем коридором, которым иду я в факельных бликах,
Слушая, как на разбитые плиты каплет вода.
В чрево горы, где в нишах друзей моих бюсты.
Пусть глаза их из камня, наспех тени и свет
Гримируют им лица горькой гримасою жизни.
И так, всё глубже, тёмным этим лабиринтом,
Без всяких гномов, в эхе собственных шагов.
Где-то на повороте угаснет мой факел,
И в назначенном месте я обращусь в камень.
Но у входа, что будет забыт и завален лавиной,
В ельнике, где с ледника летят водопады,
Лань отелится пёстрым оленёнком, и, как мне когда-то,
Спирали нежных листьев воздух развернёт другому.
И, будто в первый раз, откроется радость утра,
Яблока вкус, что с высокой сорвано ветки.
Значит, за всё, что любил, я могу быть спокоен.
Не исчезнут с Земли акведуки, амфоры, древняя бронза.
А однажды, когда собаки, загоняя медведя,
С лаем ворвутся в ущелье, и люди иных поколений
Станут на стенах читать наши странные буквы,
Их удивит, что в радостях знали мы толк,
Хоть и построили этот дворец бестолковый.

Орегон-Беркли, 1964

TE KORYTARZE

Te korytarze, którymi idę przy blasku pochodni
Słysząc, jak woda kapie na strzaskane płyty.
W głąb, w głąb góry. W niszach popiersia przyjaciół.
Oczy ich marmurowe, tylko światło i cień
Kładą krótko na twarzach cierpki grymas życia.
Tak, coraz dalej, labiryntem w ciemne wnętrze,
Bez koboldów, z echem własnych kroków.
Aź pochodnia zgaśnie na niewiadomym zakręcie
I tam gdzie przeznaczone zamienię się w kamień.
Ale u wejścia, które zamknięte głazem lawiny będzie zapomniane,
W jodłowym lesie nad spadającym z lodowca potokiem,
Łania urodzi cętkowanego jelonka i powietrze rozwinie
Swoje piękne liściaste spirale innym oczom, jak mnie kiedyś.
I odkryta będzie na nowo każda radość poranka,
Każdy smak jabłka zerwanego w wysokim sadzie.
Więc mogę być spokojny o to, co kochałem.
Ziemia poniesie akwedukty, amfory, świeczniki mosiężne.
A kiedy któregoś dnia psy goniące niedźwiedzia
Wpadną w skalną szczelinę i ludzie dalekich pokoleń
Odczytają na ścianach kanciaste nasze litery -
Zdziwią się, że z tego, co ich cieszyło, znaliśmy tak wiele,
Choć nasz daremny pałac znaczy już tak mało.

Oregon-Berkeley, 1964

 

 

 

___________________________

Дополнительная информация:

 

Купить книги Чеслава Милоша вы можете в интернет-магазинах, нажав на ссылку:

- в магазине labirint.ru – Чеслав Милош. Избранное

- в магазине ozon.ru – Чеслав Милош. Второе пространство